مسائل مالیاتی فروش کالا و خدمات
مالیاتِ شما براساس سه منبع تعیین می‌شود. میزان دارایی، درآمد و مصرف هر شخص، منابعِ تعیین‌کننده‌ی مبلغ مالیاتی است که وی باید پرداخت کند. شکی نیست که هر کسب و کار یا شرکتی که در حال فعالیتِ تجاری است، کالاها و یا خدمات خاصی را به مشتریان خود می‌فروشد. فروش، به‌صورت همزمان میزان درآمد فروشنده و مصرف مشتری را تعیین می‌کند، بنابراین اصلی‌ترین و مهم‌ترین معیار تعیین مالیات هر کسب و کار، میزان فروش آن است. یکی از تغییرات بااهمیتی که در مقررات مالیاتی جدید بوجود آمده، توجه و ساز و کارهای ویژه‌ای است که دستگاه مالیاتی‌ستانی، به رصد دقیق‌ترِ عملیات فروش فعالان تجاری اختصاص داده است. بنابراین نیاز به افزایش آگاهی مالی و مالیاتی، برای هر یک از اشخاص جامعه، به‌ویژه کسانی‌که در حال فروش و کسب درآمد هستند، رو به افزایش است. گرچه مدیریت و راهبری بسیاری از موضوعات مالی و مالیاتی کسب و کارمان بر عهده حسابدار ما است اما فراموش نکنید که اگر به هر شکل یا روشی مشغول فروش محصول یا ارائه خدمات به دیگران هستید، باید با مسائل مالیاتی مرتبط با فروش آشنا شوید. به همین دلیل، در این مقاله به بیان مهم‌ترین نکات و مسائل مالیاتی مرتبط با فروش کسب و کارها می‌پردازیم.
اولین تکلیف مالیاتی فروشنده چیست؟
بر طبق ماده 169 قانون مالیات‌های مستقیم، همه‌ی اشخاص حقوقی یا همان شرکت‌ها و همه‌ی صاحبان مشاغل، باید برای انجام معاملات خود، صورتحساب‌های فروش (فاکتور فروش) صادر کنند. در حقیقت، قوانین مالیاتی، هر شخصی را که به فروش کالا یا ارائه خدمات مشغول است، فارغ از اینکه شرکت یا شخص حقیقی باشد، مکلف به صدور صورتحساب فروش می‌کند. پس اگر کسب و کار تجاری دارید و در حال تحصیل درآمد از طریق عرضه کالا یا خدمات هستید، جزو کسانی خواهید بود که باید صورتحساب فروش صادر کنند. حال سوال اینجاست که آیا قوانین و مقررات مالیاتی، محتوا و ساختار خاصی را برای صورتحساب فروش تعیین کرده است؟ پاسخ مثبت است. در ادامه، با هدف مشاوره مالی و مالیاتی به شما، مهم‌ترین انواع و ویژگی‌های مرتبط با صورتحساب‌های فروش مورد قبول سازمان امور مالیاتی را بیان خواهیم کرد. فراموش نکنید که عدم صدور صورتحساب فروش، باعث تحمیل جرائم مالیاتی به شرکت یا کسب و کار خواهد شد.
منظور از صورتحساب الکترونیکی فروش چیست؟
آیین‌نامه ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم، صورتحساب‌های فروش مورد قبول سازمان امور مالیاتی را به دو دسته کلی تقسیم کرده است. دسته اول، صورتحساب‌های الکترونیکی هستند و دسته دوم صورتحساب‌های کاغذی (غیرالکترونیکی) می‌باشند. فراموش نکنید که صورتحساب‌های الکترونیکی فروش، در بسیاری از کشورهای توسعه یافته خارجی نیز رایج هستند و برای آشنایی بیشتر با شرایط و مشخصات آن‌ها در حسابداری بین‌المللی، می‌توانید ضمن استفاده از منابع آموزش حسابداری به زبان انگلیسی، به مطالعه منابع تجارت و تعامل اقتصادی کشورهای دیگر بپردازید. به هر حال، آشنایی با انواع صورتحساب‌های فروش مورد قبول اداره مالیاتی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است که پس از تصویب و اجرایی شدن قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان، برای هر مدیر یا صاحب کسب و کار، الزامی است. اهمیت آشنایی با ساختار و محتوای صورتحساب‌های فروشِ مورد پذیرش سازمان امور مالیاتی، پس از تصویب و اجرایی شدن قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان، افزایش انکارناپذیری یافته است. قانونی که علی‌رغم تأخیر در اجرا، سرانجام به مرحله عمل رسیده و به‌تدریج در حال فراگیر شدن است. با اجرای کامل این قانون، تقریباً طیف وسیعی از اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغل نیز، در دایره مؤدیان مالیاتی قرار خواهند گرفت و عملاً مشمول انجام تکالیف مالیاتی مرتبط با مالیات عملکرد و ارزش افزوده خواهند شد. برای مثال بر طبق این قانون، رسیدی که از هر پایانه فروشگاهی اعم از دستگاه کارتخوان (پوز) یا درگاه پرداخت اینترنتی صادر می‌شود، در حکم صورتحساب الکترونیکی فروش تلقی شده و اطلاعات آن برای سازمان امور مالیاتی ارسال خواهد شد. بنابراین پایانه‌های فروشگاهیِ متعلق به تمامی مشاغل، به ابزاری جهت تعیین میزان درآمد صاحبان خود برای دستگاه مالیات‌ستانی، مبدل خواهند شد. درآمدی که اصلی‌ترین معیار تعیین مالیات آن‌ها است.
مالیات عملکرد، نخستین اثر مالیاتی صدور صورتحساب فروش
از نگاه اداره مالیات، مبلغ هر صورتحساب فروشی که صادر می‌کنید، نشانگر درآمد شماست و به‌عنوان منبع و مأخذ محاسبه مالیات عملکردتان، مورد استفاده قرار می‌گیرد. ناگفته نماند که مالیات عملکرد هر کسب و کار، براساس سود فعالیت‌های تجاری آن کسب و کار، محاسبه می‌شود. به عبارت بهتر، پس از کسر هزینه‌های قابل قبول مالیاتی از درآمد شما، مأخذ محاسبه مالیات عملکرد، یعنی سود شما حاصل می‌شود. هر صورتحساب فروشی که صادر می‌کنید، بر میزان درآمدهای شما می‌افزاید و در نتیجه سود شما را بیشتر می‌کند. فراموش نکنید که بهره‌مندی از یک حسابدار حرفه‌ای، نقش بسزایی در کاهش ریسک‌ها و هزینه‌های مرتبط با فرآیندهای محاسبه و رسیدگی مالیات عملکرد فعالیت تجاری شما خواهد داشت.
قبل از هر چیز، باید با نحوه محاسبه‌ی مالیات ارزش افزوده آشنا شوید. تولیدکنندگان، عرضه‌کنندگان، فروشندگان و در یک کلام، همه‌ی شرکت‌ها و صاحبان مشاغل و کسب و کاری که مشغول فعالیت‌های تجاری هستند، هر یک به نسبت سهم خود، مسئول پرداخت بخشی از مالیات بر ارزش افزودهی دریافت شده از مصرف‌کننده نهایی (مشتریان)، به سازمان امور مالیاتی هستند. به عبارت بهتر، برای محاسبه مبلغ مالیات ارزش افزوده‌ای که باید به اداره مالیات پرداخت گردد، کافی است اعتبار یا مبلغ پرداختی مالیات بر ارزش افزوده هر شخص را از بدهی یا مبلغ دریافتی ارزش افزودهی وی کسر کنیم. لذا مؤدیان مشمول قانون ارزش افزوده، همان عرضه‌کنندگان کالا و ارائه‌دهندگان خدمت هستند که هر کدام از آن‌ها، به اندازه‌ی سهمی که در ارزش نهایی محصول ایجاد کرده‌اند، مالیات بر ارزش افزوده دریافت شده از جیب مصرف‌کننده نهایی را به اداره مالیات پرداخت می‌کنند. از نگاه سازمان امور مالیاتی، هر صورتحساب فروش کالا یا خدمت مشمول مالیات ارزش افزوده، بر بدهی ارزش افزودهی فروشنده می‌افزاید و ارزش افزوده پرداختی وی به تامین‌کنندگان خود، تحت عنوان اعتبار ارزش افزوده، از بدهی مذکور کسر می‌گردد. یکی از جنبه‌های حساس و بااهمیت مرتبط با مالیات ارزش افزوده، موعد پرداخت کوتاه‌تر و سریع‌تر آن نسبت به مالیات عملکرد است. پرداخت مالیات عملکردِ هر شخص، چند ماه پس از پایان سال عملکرد وی و به صورت سالانه انجام می‌شود. این در حالیست که محاسبه و پرداخت مالیات ارزش افزوده، به شکل فصلی است و چهار بار در سال انجام می‌شود. این مسأله، بر اهمیت صورتحساب‌های فروش صادره توسط هر شخص حقیقی یا حقوقی و همچنین اعتبار ارزش افزودهی وی به‌عنوان مبلغ کاهنده بدهی ارزش افزوده، می‌افزاید.
چالش انکارناپذیر پذیرش اعتبار مالیات ارزش افزوده
با توجه به موعد زودهنگام پرداخت مالیات ارزش افزوده، شکی نیست که اعتبار ارزش افزوده هر کسب و کار، اهمیت بالایی پیدا می‌کند. این موضوع در مورد اشخاص حقوقی، از حساسیت بیشتری برخوردار است. در واقع اگر به‌عنوان تأمین‌کننده یا فروشنده به اشخاص حقوقی فعالیت می‌کنید، حتماً باید صورتحساب فروش خود را در قالب صورتحساب الکترونیکی نوع اول، در سامانه مؤدیان صادر کنید. به عبارت بهتر، اعتبار ارزش افزوده اشخاص حقوقی صرفاً با ارائه صورتحساب الکترونیکی نوع اول توسط سازمان امور مالیاتی پذیرفته می‌شود. این موضوع مهم، اشخاص طرف حساب شرکت‌ها (مخصوصاً اشخاص حقیقی و صاحبان اصناف و مشاغل) را، با چالش جدی مواجه خواهد کرد. چراکه این اشخاص برای ادامه تعامل تجاری با شرکت‌ها، باید ضمن تشکیل پرونده مالیاتی، نسبت به صدور صورتحساب الکترونیکی نوع اول و اتصال به سامانه مؤدیان اقدام کنند. چالشی که دایره‌ی مؤدیان مالیات ارزش افزوده را به مراتب افزایش خواهد داد. به عبارت بهتر، طولی نخواهد کشید که اشخاص حقوقی به سمت تعامل اقتصادی و خرید از اشخاص حقیقی سوق پیدا می‌کنند که قابلیت صدور صورتحساب الکترونیکی نوع اول را دارا باشند؛ چراکه پذیرش اعتبار ارزش افزودهی آن‌ها در گرو ارائه صورتحساب‌های خرید نوع اول است.
چالش انواع واکنش به صورتحساب‌های الکترونیکی
یکی دیگر از مسائل مهم و حیاتی مرتبط با سامانه مؤدیان و صورتحساب‌های فروش الکترونیکی، نحوه واکنش خریدار یه صورتحساب‌های الکترونیکی صادره است. بر طبق مقررات مالیاتی، هر خریدار می‌تواند شش نوع واکنش به صورتحساب‌های فروش الکترونیکی موجود در کارپوشه خود داشته باشد. هر کدام از این واکنش‌ها، دارای اثرات و نتایج مالیاتی مربوط به خود هستند. برای آشنایی بیشتر با هر کدام از آن‌ها، کافی است عبارت «انواع صورتحساب فروش در حسابدار ما» را در گوگل جستجو کنید و در صفحه نتایج، روی نخستین نتیجه کلیک نمایید.
چالش صدور صورتحساب‌های ارجاعی الکترونیکی
مقررات مالیاتی، امکان صدور صورتحساب‌های ارجاعی در سه نوع اصلاحی، برگشت از فروش و ابطالی را نیز برای مؤدیان مالیاتی فراهم نموده است. به عبارت بهتر، هر صورتحساب الکترونیکی اصلی صادره در سامانه مؤدیان، می‌تواند متعاقباً و با صدور صورتحساب‌های ارجاعی، مورد تغییر، تعدیل و یا ابطال قرار گیرد. شرایط و ملاحظات گاهاً پیچیده مترتب بر صورتحساب‌های ارجاعی، محاسبات و مسائل مالیاتی مرتبط با صورتحساب‌های الکترونیکی فروش را دشوار می‌سازد. به‌ویژه آن‌که بر طبق قانون، مقرر شده است که به جای ارسال فصلی اظهارنامه ارزش افزوده، سامانه مؤدیان رأساً و به شکل سیستماتیک، نسبت به محاسبه و مطالبه مالیات ارزش افزوده مؤدیان، اقدام کند. در واقع قرار است در آینده‌ی نزدیک، مالیات ارزش افزوده پرداختنی هر مؤدی، به جای اینکه توسط خودش و به شکل دستی در اظهارنامه ارزش افزوده محاسبه و ثبت شود، توسط سامانه مؤدیان و براساس صورتحساب‌های خرید و فروش موجود در کارپوشه وی، به شکل خودکار محاسبه گردد. برای آشنایی بیشتر با هر یک از صورتحساب‌های ارجاعی، کافی است عبارت «صورتحساب فروش در حسابدار ما» را در گوگل جستجو کنید و در صفحه نتایج، روی نخستین نتیجه کلیک نمایید.
چالش سقف فروش مؤدیان مالیاتی
بر طبق قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان، هر یک از فروشندگان صرفاً تا سقف مشخصی قادر به صدور صورتحساب فروش هستند و این موضوع، محدودیت جدیدی است که پذیرش اعتبار ارزش افزوده مؤدیان مالیاتی را با چالش‌های جدی و اساسی، مواجه می‌سازد. در واقع، پذیرش اعتبار ارزش افزودهی شما به عنوان خریدار، وابسته به سقف فروش عرضه‌کننده شما است. اگر تأمین‌کننده‌ی شما، فروشی بیشتر از سقف فروش خود در یک فصل داشته باشد، اعتبار ارزش افزودهی مربوط به مازاد فروش وی، برای مشتری‌اش قابل احتساب نیست. در حقیقت مشتریان، مسئول موضوعی خواهند بود که اختیاری در آن زمینه ندارند. البته به‌نظر می‌رسد در آینده، تدابیری برای رفع این مشکل از سوی سازمان امور مالیاتی اجرایی شود.
چالش مالیاتی رصد تراکنش‌های بانکی
هر شرکت، کسب و کار یا فعالیت اقتصادی، روشی را برای دریافت وجوه از مشتریان خود انتخاب می‌کند. دریافت چک، دریافت نقدی، کارت به کارت، واریز به حساب، انتقال وجه از طریق شماره شبا و استفاده از پایانه‌های فروش مشتمل بر دستگاه کارتخوان (pos) و درگاه پرداخت اینترنتی، رایج‌ترین و شناخته‌شده‌ترین کانال‌ها و روش‌هایی هستند که برای انتقال وجوه از جانب مشتریان و خریداران به عرضه‌کنندگان و فروشندگان کالا و خدمات، استفاده می‌شوند. در این میان، فراموش نکنید که دستگاه‌های کارتخوان و درگاه پرداخت اینترنتی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. زیرا از نگاه اداره مالیات، هر حسابی که به آن‌ها متصل است، حساب تجاری تلقی شده و لذا تمام مبالغی که از طریق این دو کانال، به حساب شما واریز می‌شوند، درآمدتان تلقی خواهند شد. به عبارت بهتر اگر در روش‌های دیگر مانند کارت به کارت، شانسی برای اثبات شخصی بودن یا انتقال بین حساب مبالغ واریزی خود داشته باشید، این شانس در مورد واریزی‌های کارتخوان و درگاه، تقریباً وجود ندارد. بنابراین، اگر برای فروش خود صورتحسابی صادر نکنید، سازمان امور مالیاتی، درآمد اصطلاحاً کتمان شده‌ی شما را از طریق تراکنش‌های بانکی مربوط به آن فروش، کشف خواهد کرد. کشفی که جرائم و خسارات مالیاتی نسبتاً زیادی را به کسب و کار شما تحمیل خواهد کرد. برای آشنایی بیشتر با نحوه ثبت پایانه‌های فروش در پرونده مالیاتی، کافی است عبارت «افزایش آگاهی مالی و مالیاتی حسابدار ما» را در گوگل جستجو کنید و در صفحه نتایج، روی نخستین گزینه کلیک نمایید.
چالش ارسال اطلاعات معاملات تجاری توسط اشخاص طرف حساب
در نتیجه‌ی اعلام متقابلی که در موعد ارسال فهرست معاملات فصلی (موضوع ماده 169 قانون مالیات‌های مستقیم) و نیز ثبت صورتحساب‌های فروش در سامانه مؤدیان، توسط اشخاص حقوقی و حقیقی طرف حساب هر کسب و کار انجام می‌گیرد، بسیاری از اشخاص حقیقی، صرفاً به‌واسطه اعلام مشتریان یا تأمین‌کنندگان خود، در اداره مالیات شناسایی و صاحب پرونده مالیاتی می‌شوند. توجه به این مسأله، به‌خصوص برای اشخاص حقیقی که با شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی و خصوصی معامله می‌کنند، بسیار ضروری است. هر چه قدر مشتری یا تأمین‌کننده بزرگتری داشته باشید، ریسکِ اعلام اطلاعات شما توسط آن‌ها به اداره مالیات افزایش می‌یابد. پس اگر برای فروش خود صورتحسابی صادر نمی‌کنید، حواستان به ارسال اطلاعات آن توسط مشتری مربوطه در سامانه‌های مالیاتی باشد. در واقع یکی از روش‌هایی که از طریق آن، سازمان امور مالیاتی، اقدام به شناسایی شما می‌کند، اطلاعاتی است که توسط دیگران در سامانه‌های مالیاتی برای شما ارسال شده است.
پایان رپورتاژ آگهی
