انواع اسپکولوم های واژینال و کاربرد آن ها

معاینات زنان و اهمیت آن

یکی از عاقلانه ترین کارهای ممکن با توجه به اهمیت و سلامتی بدن، معاینه زنان به صورت مرتب توسط یک پزشک متخصص است. هر زنی باید به منظور تشخیص به موقع بیمارهای احتمالی و ممانعت از پیشرفت آن ها در اندام های مختلف بدن تحت نظر پزشک قرار گرفته و این کار از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. اهمیت این مسئله از آن جایی ناشی می شود که اندام های زنانه به شدت بر روی دیگر قسمت های بدن تاثیرگذار می باشند. بروز اختلال در هر یک از اندام های بدن زنان ممکن است سایر اندام های دیگر را نیز در معرض بیماری های خطرناک مشابه قرار دهد. بنابراین بهترین راه برای پیشگیری از چنین اتفاقاتی مراجعه به پزشک و انجام آزمایشات لازم برای معاینه زنان است.

در این میان یکی از مهمترین معاینات دوره ای برای زنان، معاینات واژینال است. برای همه خانم ها پیش آمده است که برای بیماری های زنانه و معاینه واژینال، حداقل یک بار به پزشک متخصص زنان مراجعه کرده باشند. در این معاینات، برای دیدن داخل واژن و یا اصطلاحا “معاینه واژن” پزشک از وسیله ای به نام اسپکولوم واژینال استفاده می کند.

اسپکولوم چیست؟

اسپکولوم (speculum) وسیله‌ای جهت معاینه بهتر بیمار می باشد، که با کنارزدن بافت‌های مختلف اطراف محل مورد معاینه، دید بهتری را جهت بررسی و معاینه برای پزشک فراهم می‌آورد. اين وسيله اولين بار توسط يوناني ها و روس ها ساخته شده است. اسپکولوم واژینال اولین بار توسط جیمز ماریون سیمز جراح مطرح آمریکایی و پدر علم مدرن پزشکی زنان ساخته شد و نخستین بار توسط روس‌ها و یونانی‌ها برای اهداف پزشکی مورد استفاده قرار گرفت. به منظور معاینه‌های قسمت‌های مختلف بدن مانند بینی، راست روده (رکتوم)، گوش (گوش میانی) و دهان از این وسیله استفاده می‌شود اما پرکاربردترین و شناخته‌شده ترین نوع اسپکولوم، اسپکولوم واژینال است.

معرفی اسپکولوم واژینال

اسپکولوم واژینال ابزاری مخصوص جهت بررسی و معاینه دستگاه تناسلی زنان به منظور تشخیص و درمان بیماری‌های زنان می‌باشد. این وسیله برای معاینه واژن و ابتدای رحم مورد استفاده قرار می‌گیرد، علاوه بر آن، طی انجام برخی از اعمال جراحی نیز می‌توان آن را بکار گرفت. اسپکولوم واژینال به عنوان یک رترکتور یا منقبض‌ کننده شناخته می‌شود. بطور کلی، رترکتورها در دو نوع دستی و اتوماتیک با هدف اعطای دید کافی یا اکسپوز در محل جراحی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اسپکولوم با اعمال فشار به بافت‌های سطحی و عمقی محل مورد نظر موجب انقباض بافتی می‌شود. رترکتور اتوماتیک با دارا بودن ضامن قفلی در دسته‌ها، زاویه ثابت بدون تغییر درجه را امکان پذیر می‌سازد.

نخستین اسپکولوم‌های ساخته شده از جنس فلز و فولاد بوده‌اند اما امروزه به دلیل درک و آگاهی از حساسیت ناحیه تناسلی و ضرورت رعایت نکات و اصول بهداشتی در معاینه دستگاه تناسلی به منظور پیشگیری از انتقال عفونت، اسپکولوم‌های واژینال اغلب از جنس پلاستیک می‌باشند. رترکتورها فولادی بدلیل داشتن تیغه خمیده و به شکل قلاب زاویه‌های متفاوتی از محل عمل حاصل می‌نمایند. اسپکولوم واژینال فلزی (فولادی) نیز در صورت استریل کردن و ضدعفونی می‌توانند در دفعات متعدد مورد استفاده قرار بگیرند.

ویژگی های اسپکولوم واژینال

• شفاف
• مقاوم
• مواد اولیه مدیکال گرید
• بدون لبه تیز و آزار دهنده
• تولید شده در شرایط کلین روم
• استریل شده با گاز اتیلن اکساید
• ساخته شده از بهترین نوع مواد اولیه بهداشتی
• پیچ دوراهه برای سرعت سهولت باز وبسته شدن
• تایید شده با تست های فیزیکی و میکروبیولوژی
• دارای اسپکولوم سایز کوچک، اسپکولوم سایز متوسط، اسپکولوم سایز بزرگ

کاربرد اسپکولوم واژینال

مهم‌ترین کاربرد اسپکولوم واژینال استفاده از آن به منظور اعمال فشار به واژن جهت فاصله گرفتن دیواره‌های آن می‌باشد. با فاصله گرفتن دیواره‌ها از هم امکان معاینه و بررسی واژن و دهانه رحم فراهم آمده و گام مهمی در راستای تشخیص و درمان بیماری‌های زنان از جمله بیماری‌های دهانه رحم، رحم، واژن و تخمدان ها و لوله های رحمی شامل عفونت‌های مقاربتی مانند سوزاک، سیفلیس، تریکوموناس، ویروس پاپیلومای انسانی و کلامیدیا، واژینوز باکتریال، عفونت قارچی و عفونت‌های مجرای ادرار، خونریزی غیرعادی رحم، تومورهای فیبروئید، کیست‌های تخمدان، ناباروری، سندرم تخمدان پلی کیستیک، خونریزی از رکتوم، اندومتریوز، تومورهای اندام تناسلی، زگیل ناحیه تناسلی، حاملگی خارج از رحم برداشته می‌شود.

معاینه هر چه بهتر حفره واژن به استفاده از نور بستگی دارد اسپکولوم‌های قدیمی دارای نور نبوده و لذا از نور غیرمستقیم بهره گرفته می‌شد؛ اما اسپکولوم‌های جدید دارای نور مستقیم هستند. این ویژگی به پزشک کمک می‌کند تا میدان دید بیشتری داشته باشد و ترشحات مجاری را تشخیص دهد.

نحوه استفاده از اسپکولوم واژینال

نحوه استفاده از این وسیله آسان بوده و به راحتی می‌توان آن را به کار برد. قبل از استفاده از اسپکولوم واژینال، پزشک این وسیله را بررسی می کند تا از مقاومت و سلامت آن اطمینان حاصل نماید. پزشک باید از عدم امکان شکستن اسپکولوم درون واژن و آسیب آن اطمینان داشته باشد. همچنین پیش از استفاده از اسپکولوم، پزشک متناسب با اندازه محل معاینه، نسبت به انتخاب اسپکولوم مناسب با سایز درست اقدام می‌کند. بیمار روی صندلی معاینه دراز می‌کشد و در پوزیشن مناسب قرار می‌گیرد، پزشک به آرامی و احتیاط اسپکولوم را وارد واژن می‌کند. سپس با استفاده از پیچ های روی آن، پزشک به اندازه کافی دستگاه را باز می کند و معاینه را شروع می کند. برای آنکه به واژن آسیب وارد نشود معمولا می توان از ماده های روان کننده مانند ژل روی سطح اسپکولوم استفاده کرد تا راحت تر داخل واژن برود. هنگام معاینه توسط این ابزار زنان باید نفس عميق كشيده و سعی کنند عضلات واژن، مقعد و شکم خود را در هنگام فروکردن اسپوكولوم شل نگه‌دارند.

عوارض استفاده از اسپکولوم واژینال

شاید بسیاری از خانم ها برای اولین بار از معاینه با اسپکولوم هراس داشته باشند و بترسند که به واژن آنها آسیبی برسد. اما این دسته از خانم ها باید بدانند که استفاده از اسپکولوم به هیچ عنوان آسیبی به واژن نمی رساند و خطرناک نیست. اگر به هنگام ورود اسپکولوم به واژن، بیمار احساس ناراحتی کند، پزشک می تواند از ژل های روان کننده برای روان کردن این وسیله استفاده کند. بیمار باید این نکته را مدنظر داشته باشد که به هنگام معاینه آرامش خود را حفظ کند و عضلات خود را شل کند تا کمتر احساس درد و سوزش داشته باشد. بنابراین از لحاظ درد نباید در طول معاینه عضلات خود را منقبض کنید. در مطب هایی که هنوز از اسپکولوم فلزی برای معاینه استفاده می شود حتما باید به این نکته دقت داشته باشید که این وسیله کاملا دقیق ضدعفونی شده باشد تا از ورود هرگونه عفونت، قارچ و باکتری به رحم شما جلوگیری شود.

انواع اسپکولوم واژینال

اسپکولوم عضو ثابت مطب‌های پزشک زنان و زایمان است و کمک بسیار زیادی به تسهیل روند زایمان طبیعی می‌کند. دو نوع اسپکولوم واژینال وجود دارد، که عبارتند از :

1. اسپکولوم سنگین (Weighted Speculum): این نوع اسپکولوم برای کنار زدن دیواره خلفی واژن مناسب بوده و از جنس فولاد ضد زنگ ساخته شده یا با «کروم» روکش می‌شود. علاوه بر این، اسپکولوم‌های سنگین دارای تیغه‌های متنوعی هستند که پزشک بسته به شرایط بیمار می‌تواند آن را بلند، کوتاه، باریک یا پهن کرده و درد معاینه را برای بیمار کاهش دهد.

1. اسپکولوم گریوز (Graves Speculum): این دسته از اسپکولوم‌های واژینال به‌ صورت یک بار مصرف پلاستیکی یا فلزی به دو شکل ساده و پیچی ساخته می‌شوند. کاربرد اصلی آن‌ها باز کردن دهانه رحم، کنار زدن بافت‌های داخلی است. این اسپکولوم‌های دارای سایزبندی و تیغه‌های کوچک، متوسط و بزرگ هستند.

1. اسپکولوم بایوالو: طراحی این وسیله در مقایسه با دو نوع دیگر اسپکولوم متفاوت می‌باشد. از اسپکولوم بایوالو به منظور استفاده در اعمال جراحی که مدت طولانی‌تر دارند استفاده می‌گردد. اسپکولوم بایوالو با دارا بودن دو دهانه باعث می شود که دهانه رحم و واژن به طور کامل باز شود. این قبیل از اسپکولوم‌ها دارای مخزن جمع آوری خون و ترشحات واژن هستند و به نحوی طراحی شده‌اند که در معرض گازهای سرد مانند کرایو و اجسام گرم مانند الکتروکوتر مقاوم می‌باشد. استفاده از اسپکولوم بایوالو با دارا بودن دسته بلندتر آسان تر شده است و امکان چرخش آن را تا زاویه لازم فراهم می‌کند، همچنین به دلیل آن که می‌توان با یک دست از آن استفاده کرد، دست دیگر جراح آزاد بوده و آزادی عمل بیشتری خواهد داشت.